Shalom
Admin, VIP
Dołączył: 24 Sie 2007
Posty: 99
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 6 razy
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Koło
|
|
I liga polska w piłce nożnej jest najwyższą w hierarchii klasą ligowych rozgrywek piłkarskich w Polsce, będąc jednocześnie najwyższym szczeblem centralnym (I poziom ligowy). Jej triumfator zostaje Mistrzem Polski, zaś najsłabsze drużyny są relegowane do II ligi polskiej. Pierwotnie zarządzana przez Polski Związek Piłki Nożnej (w latach 1927 - 2005), następnie przez Ekstraklasę S.A. Od 2002 do udziału w jej rozgrywkach zostają dopuszczone wyłącznie kluby posiadające status profesjonalny (tj. działające w formie sportowej spółki akcyjnej), które - po spełnieniu wszelkich niezbędnych kryteriów - otrzymały roczną licencję na występy na tym szczeblu. Od początku swego istnienia zwyczajowo nazywana Ekstraklasą.
Tworzenie ligi
Na fali zmian sanacyjnych, zapoczątkowanych w Polsce wiosną 1926 przez przewrót majowy, spora część działaczy piłkarskich postanowiła całkowicie zmienić - obrany w 1919 przez Polski Związek Piłki Nożnej - system rozgrywek o mistrzostwo Polski (MP). Co prawda wcześniej podejmowano podobne próby (już bowiem w październiku 1921 Ignacy Rosenstock oficjalnie wysunął pierwszy, konkretny projekt ogólnopolskiej ligi państwowej "na wzór zachodni" w dwóch klasach rozgrywkowych), jednak z uwagi na niewielką siłę przebicia ich pomysłodawców i brak większego wsparcia ze strony klubów kończyły się one niepowodzeniem. Odnośnie obowiązującego w latach 1920-1926 modelu pucharowego coraz powszechniej wnoszono zastrzeżenia, uznając go za przestarzały i zupełnie nieadekwatny do ówczesnego stopnia rozwoju rodzimego futbolu. Z całą pewnością doskonale sprawdził się on na samym początku formowania piłkarskich struktur w II Rzeczypospolitej - bezpośrednio przyczyniając się do sporego wzrostu popularności tej dyscypliny - jednak nie sprostał wymaganiom czasu. Przyszłość widziano jedynie we wprowadzeniu nowoczesnego systemu "każdy z każdym - mecz i rewanż" (zwanego ligowym), a także zwiększeniu liczby drużyn bezpośrednio walczących o tytuł mistrzowski, toteż 2 grudnia 1926 z inicjatywy lwowskich: Pogoni, Czarnych oraz Hasmonei doszło w Krakowie do konferencji porozumiewawczej przedstawicieli 12 "klubów-reformatorów" (ponadto wzięły w niej udział: Polonia, Legia i Warszawianka z Warszawy, ŁKS i Klub Turystów z Łodzi, Wisła Kraków, Warta Poznań, 1. FC Katowice i TKS Toruń). Z krajowej czołówki brakowało jedynie Cracovii oraz Ruchu Chorzów, które odrzuciły zaproszenie. W trakcie spotkania ustalono wszystkie najpilniejsze kwestie i zaledwie dwa dni później, w tym samym gronie - podczas zebrania zorganizowanego w Warszawie w dniach 4 grudnia i 5 grudnia 1926 - utworzono nowy podmiot (pod roboczą nazwą Liga Polska), działający w ramach PZPN i zamierzający zorganizować pierwszą w historii kraju edycję ligi (dotychczasowym sposobem kalendarzowym, tj. "wiosna-jesień"). Posiedzeniu przewodniczył delegat Pogoni - Tadeusz Kuchar, a wiodące role odegrali działacze wojskowi (głównie warszawskiej Legii), bowiem to właśnie oni byli najbardziej zainteresowani przejęciem kontroli nad niemal wszystkimi dziedzinami życia ówczesnej Polski (a sport stanowił jedną z ważniejszych). 6 stycznia 1927 Liga wybrała swe kierownictwo, jednak nie obsadzając jeszcze stanowiska prezesa.
Zorganizowane w dniach 26-28 lutego 1927 w Krakowie 9. Walne Zgromadzenie PZPN jednoznacznie opowiedziało się przeciwko radykalnej zmianie systemu rozgrywkowego, proponując jedynie jego modyfikację. Jednocześnie uwidocznił się wyraźny podział na dwa obozy: "lwowsko-warszawski" (proligowy) i "krakowski" (konserwatywny).
Wskutek braku możliwości wypracowania jakiegokolwiek kompromisu 1 marca 1927 Liga wystąpiła ze struktur związku i rozpoczęła faktyczną działalność pod oficjalną nazwą Liga Piłki Nożnej (LPN) z gen. brygady Romanem Góreckim (ówczesny szef stołecznej Legii), jako nowo wybranym prezesem (pierwszą siedzibą było biuro stołecznej Polonii). Ostatecznie - w ciągu zaledwie kilku tygodni - przystąpiło do niej aż 57 klubów - w tym chorzowski Ruch, nie uczestniczący w jej tworzeniu (14 z nich utworzyło Ekstraklasę, zaś pozostałe zgrupowano w kilku ligach okręgowych). Nieugięta pozostawała jedynie Cracovia, której sternikiem pozostawał jednoczesny prezes centrali - Edward Cetnarowski, toteż na jej miejsce do LPN dokooptowano Jutrzenkę Kraków. 13 marca 1927 Zarząd PZPN bezterminowo zdyskwalifikował wszystkich zawodników, działaczy i kluby, które przystąpiły do LPN, a o całej sytuacji poinformował FIFA. Jednak już 22 maja 1927 związek ustanowił własną 16-drużynową Klasę Państwową, sankcjonując przy tym... system ligowy, jednak wyłącznie pod własną kontrolą.
Komplet wyników 1 kolejki
ŁKS Łódź – Klub Turystów Łódź
2:0 (2:0)
Pogoń Lwów – Hasmonea Lwów
7:1 (3:0)
Legia Warszawa – Warszawianka
1:4 (0:0)
Jutrzenka Kraków – Wisła Kraków
0:4 (0:2)
Warta Poznań – Czarni Lwów
0:3 (0:2)
1. FC Katowice – Ruch Chorzów
7:0 (2:0)
TKS Toruń – Polonia Warszawa
4:3 (4:0)
W międzyczasie - 3 kwietnia 1927 - odbyła się premierowa kolejka LPN. Na inaugurację rozegrano 7 spotkań (w tym aż 5 derbowych), a pierwszym z nich był - rozpoczęty o 15.00 - mecz ŁKS Łódź - Klub Turystów Łódź 2:0 (2:0). To w czasie jego trwania uzyskano pierwszego ligowego gola w Polsce (zdobył go Jan Durka w 35 minucie pojedynku). Pierwszym liderem zostali piłkarze z Katowic, a z powodu gry nieuprawnionych zawodników w obydwu zespołach debry Lwowa musiano powtórzyć.
20 lipca 1927 zorganizowano spotkanie podczas którego delegatom LPN i PZPN udało się wypracować kompromis, zaś 30 października 1927 porozumienie stało się faktem (podpisano je natomiast 29 grudnia 1927). 18 grudnia 1927 odbyło się w Krakowie 11. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie PZPN, podczas którego doszło do symbolicznego końca "starej epoki" w polskim futbolu, poprzez podjęcie decyzji o przeniesieniu siedziby związku do Warszawy (zwycięstwo działaczy wojskowych, którzy praktycznie od tego momentu przejęli kontrolę nad całym rodzimym futbolem) oraz przystąpieniu Cracovii do LPN. Kolejne Walne Zgromadzenie PZPN zorganizowano, więc już w stolicy 15 stycznia 1928 i to podczas jego trwania LPN stała się jednym z 11 autonomicznych członków PZPN (obok 10 OZPN-ów).
11 września 1927 w Krakowie Wisła rozgromiła TKS 15:0 (7:0), co do dzisiaj pozostaje rekordowym rozmiarem zwycięstwa rodzimej Ekstraklasy. Zresztą cały sezon stał pod znakiem Białej Gwiazdy z katowickim 1. FC finansowanym przez mniejszość niemiecką na Górnym Śląsku. Na finiszu lepsi okazali się krakowianie, którzy w dodatku dwukrotnie ograli najgroźniejszego rywala - 3:0 (1:0) "u siebie" i 2:0 (0:0) "na wyjeździe". Formalnie sezon zakończył się 13 listopada 1927, jednak w wyniku licznych odwołań ostateczna weryfikacja gier i tabeli nastąpiła dopiero 7 kwietnia 1928, a więc już w trakcie trwania nowego sezonu. Liga liczyła wówczas 15 zespołów, bowiem dołączono do niej Cracovię, co przy niezmienionych zasadach awansu sprawiło, że w edycji 1929 ponownie wystąpiła w niej nieparzysta liczba drużyn.
Lata 30. [edytuj]
Następne trzy sezony (1930 - 1932) przyniosły stabilizację systemu rozgrywek, w których występowało 12 ekip - jedna spadała i jedna uzyskiwała promocję. Pierwszą poważną reformę wprowadzono w edycji 1933. 16 stycznia 1933 walne zebranie LPN zatwierdziło projekt podziału Ekstraklasy na dwie równorzędne 6-zespołowe grupy, z których po trzy czołowe miały w II etapie walczyć w grupie mistrzowskiej o tytuł najlepszej w kraju, a pozostałe o utrzymanie na najwyższym szczeblu (tj. miejsca 7-12). Obowiązywała one jednak zaledwie przez rok. W sezonie 1935 po raz kolejny pomniejszono ligę do nieparzystej liczby drużyn (11), a rok później do 10, przy obowiązującej zasadzie spadku i awansu dwóch klubów. Systemem tym grano już niezmiennie do wybuchu II wojny światowej. Hegemonem polskiej ligi lat 30. okazał się chorzowski Ruch, który triumfował w niej cztery razy z rzędu. Wcześniej swe pierwsze tytuły MP zdobyły Warta Poznań i Garbarnia Kraków. W edycji 1937 po raz pierwszy dwie czołowe lokaty zajęli beniaminkowie (Cracovia i AKS Chorzów), czego nie powtórzono już nigdy później. Ostatnią przedwojenną pełną rywalizację (zakończoną elekcją mistrza) przeprowadzono w 1938, bowiem sezonu 1939 - na skutek wybuchu II wojny światowej - nie dokończono (w chwili przerwania rozgrywek w lidze prowadził Ruch Chorzów).
Lata powojenne [edytuj]
Po zakończeniu działań wojennych i stopniowym odbudowaniu życia piłkarskiego "nad Wisłą", w czerwcu 1945 rozpoczęto żmudny proces reaktywowania Ekstraklasy (nadano jej wówczas nazwę Liga Państwowa). Wstępny projekt przedstawiono do akceptacji 29 czerwca 1945, ale został on odrzucony przez 26. Walne Zgromadzenie PZPN.
1 lipca 1946 związek rozpisał referendum na temat systemu rozgrywek o MP, jednak już 26 lipca 1946 gazeta "Sport" przypomniała, że LPN istnieje nadal - nikt jej bowiem do tej pory nie rozwiązał - a na czas wojny jedynie zawiesiła swą działalność. Toteż 10 sierpnia 1946 podczas zebrania w Krakowie (z inicjatywy i w siedzibie Cracovii) reaktywowano ją pod nazwą Liga PZPN. W spotkaniu uczestniczyli delegaci 14 klubów - 9 przedwojennych ligowców (Cracovii, Wisły Kraków, Garbarni Kraków, Legii Warszawa, Polonii Warszawa, ŁKS Łódź, Warty Poznań, Ruchu i AKS Chorzów), Polonii Bytom (jako spadkobiercy zlikwidowanej Pogoni Lwów), a także 4 "obserwatorów" (Widzewa Łódź, Lecha Poznań, Zagłębia Sosnowiec i Rymera Niedobczyce) - którzy obowiązki prezesa powierzyli Tadeuszowi Dręgiewiczowi. Postanowiono na siedzibę Ligi obrać Kraków i ustanowić dwie 12-zespołowe klasy rozgrywkowe: I i II ligę. Jednak już 18 sierpnia 1946 28. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie PZPN całkowicie zanegowało funkcjonowanie Ligi, nie wpuszczając na salę obrad jej działaczy oraz protokołując, że dla centrali... ona nie istnieje. A wszystko w obawie, iż uruchomienie ligowej karuzeli z pewnością pociągnie za sobą konieczność wprowadzenia zawodowstwa, na które w PRL nie można było w żaden sposób pozwolić. Tak więc mistrza kraju z 1946 wyłoniono modelem nieligowym według koncepcji Stanisława Mielecha.
Dopiero październikowo-listopadowa seria artykułów w prasie sugerująca, iż "powstanie zawodowej ligi oczyściłoby atmosferę w światku piłkarskim", doprowadziła do wznowienia dyskusji w tym temacie. Toteż 25 listopada 1946 Zarząd PZPN rozważał dwa projekty ligowe. Pierwszy (autorstwa Andrzeja Przeworskiego), zakładał zorganizowanie MP'1947 sposobem mieszanym (pucharowo-ligowym), których wyniki byłyby jednocześnie podstawą kwalifikacji do planowanej ligi w edycji 1948. Drugi - przedstawiony przez Heliodora Konopkę - proponował utworzenie ligi już w sezonie 1947, a o jej składzie zadecydowałby sam związek według własnego uznania. Podczas obradującego w Warszawie w dniach 14 grudnia i 15 grudnia 1946 29. Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia PZPN najpierw aż 170 delegatów opowiedziało się za reaktywowaniem ligi (wobec 45 głosom przeciwnym i 4 wstrzymującym się), zaś później obydwie koncepcje poddano pod głosowanie. Bezapelacyjnie zwyciężył projekt Andrzeja Przeworskiego, który poparło 182 działaczy (konkurencyjny uzyskał jedynie 37 głosów), dlatego 22 lutego 1947 podczas 30. Walnego Zgromadzenia PZPN (zorganizowanego wyjątkowo w Łodzi - pierwszy i jedyny raz) uchwalono założenie Klasy Państwowej, mającej wystartować systemem "wiosna-jesień" od sezonu 1948.
14 lutego 1948 30. Walne Zgromadzenie PZPN ostatecznie zatwierdziło 14 klubów, które 14 marca 1948 rozegrały 7 meczów inauguracyjnej kolejki. Pierwszego, po ponad 8-letniej przerwie, ligowego gola uzyskał w spotkaniu Warta Poznań - Cracovia gracz przyjezdnych Stanisław Różankowski, zaś pierwszym liderem została krakowska Wisła (6:0 u siebie z Polonią Warszawa). W końcowej tabeli z identyczną liczbą punktów prowadziły Cracovia i Wisła Kraków, więc o mistrzostwie zdecydował jednomeczowy baraż na neutralnym boisku (stadionie Garbarni Kraków), w którym "Pasy" pokonały odwiecznego rywala 3:1 i to one sięgnęły po tytuł.
Ligową edycję 1951 wygrała Wisła Kraków, ale mistrzostwo przyznano Ruchowi Chorzów - zdobywcy Pucharu Polski. W 1952 kluby rywalizowały w dwóch równorzędnych grupach I i II, ich mistrzowie spotkali się w barażach o mistrzostwo. Do 1961 w I lidze grano według cyklu wiosna-jesień. By przejść na cykl jesień-wiosna w 1962 przeprowadzono skrócone, tzw. przejściowe rozgrywki. Drużyny rywalizowały w dwóch równorzędnych grupach I i II. O 1 miejscu (oraz 3, 5, 7, 9, 11 i 13) zdecydowały dodatkowe mecze między zespołami zajmującymi te same miejsca w obu grupach. Także w sezonie 2001/2002 rozgrywki zorganizowano w grupach - na jesieni w dwóch równorzędnych A i B, a na wiosnę w grupach mistrzowskiej (walczącej o miejsca 1- i spadkowej (walczącej o miejsca 9-16).
Idea Ekstraklasa [edytuj]
Na przełomie tysiącleci PZPN rozpoczął działania mające na celu pozyskanie dla ligi tytularnego sponsora. Pierwsze zaawansowane rozmowy prowadzone były z jednym z potężnych polskich banków (oficjalnie jego nazwy nigdy nie ujawniono), jednak 18 listopada 2002 negocjacje zakończyły się ostatecznym fiaskiem.
Latem 2004 ogłoszono przetarg w sprawie wykupienia praw do nazwy polskiej ekstraklasy. Przystąpili do niego dwaj oferenci z branży telefonii komórkowej: Polska Telefonia Cyfrowa sp. z o.o. (operator sieci Era) i Polska Telefonia Komórkowa "Centertel" sp. z o.o. (operator sieci Idea). 14 października 2004 komisja przetargowa jednogłośnie uznała ofertę drugiego z nich za korzystniejszą (o 17 procent wyższą od konkurenta), dokonując tym samym wyboru oferenta. 15 października 2004 decyzję komisji przetargowej oficjalnie zatwierdziło Prezydium Zarządu PZPN, przyznając tym samym PTK "Centertel" sp. z o.o. miano głównego i tytularnego sponsora polskiej ekstraklasy piłkarskiej od 1 stycznia 2005 (choć datę podpisania umowy wyznaczono na 1 lutego 2005, a faktycznie miało do tego dojść na początku rundy wiosennej sezonu 2004/2005). Umowa sponsoringowa zawarta została na 3,5 sezonu (do czerwca 2008) i opiewała na kwotę 31,6 mln złotych. Pierwotnie planowano, by nowa nazwa I ligi od razu przybrała docelową formę - Orange Ekstraklasa (od nazwy sieci telefonii komórkowej, mającej 19 września 2005 zastąpić markę Idea), jednak po wielu dyskusjach zdecydowano się na nazwę ówczesnej sieci - Idea Ekstraklasa (IE).
9 marca 2005 uroczyście zaprezentowano logo IE oraz obraną strategię marketingową, zaś 11 marca 2005 na Stadionie Wojska Polskiego meczem Legia Warszawa - Pogoń Szczecin (3:0) rozpoczęła ona faktycznie swe rozgrywki (pierwszego z nich gola zdobył Marek Saganowski w 48 minucie).
Orange Ekstraklasa [edytuj]
16 września 2005 - na skutek rebrandingu głównego sponsora polskiej I ligi - zmieniono nazwę rozgrywek na docelową - Orange Ekstraklasa (OE). W międzyczasie (12 sierpnia 2005) Ekstraklasa SA podpisała z PZPN umowę o zarządzaniu IE (dzień formalnego przejęcia piłkarskiej ligi zawodowej), zaś na jej mocy od 18 listopada 2005 (14 kolejki sezonu 2005/2006) faktycznie wykonuje te obowiązki (pierwszym spotkaniem był mecz Legia Warszawa - Górnik Zabrze 3:2).
13 lipca 2006 - na wniosek Prezesa Zarządu Ekstraklasy S.A. - Prezydium Zarządu PZPN zatwierdziło nowy regulamin rozgrywek sezonu 2006/2007, obejmujący swym zakresem jedynie rozgrywki OE (poprzednie przepisy dotyczyły zarówno I, jak i II ligi). Nowelizacja ta miała na celu uzyskanie większej niezależności zawodowej ligi od PZPN. Według nowych przepisów całością spraw związanych z rozgrywkami OE zajmować się będą jedynie wydzielone organy Ekstraklasy S.A., tj.: Departament Logistyki Rozgrywek i Komisja Ligi.
Inauguracyjną kolejkę spotkań sezonu 2006/2007 rozegrano w dniach 28-30 lipca 2006. Tym samym przeszedł on do historii polskiej piłki nożnej, jako ten, w którym rozgrywki - od początku do końca - po raz pierwszy prowadzić będzie inny podmiot niż PZPN.
Mimo tego część zadań nadal pozostaje w gestii dawnego zarządcy ligi (PZPN). Należą do nich: proces licencyjny, sprawy sędziowskie, sprawy międzynarodowe (m.in. zgłaszanie klubów do europejskich pucharów), kwestie bezpieczeństwa na stadionach oraz sprawy dyscyplinarne w instancji odwoławczej. Dodatkowo - w zamian za przekazanie rozgrywek OE - przez 3 lata (od sezonu 2006/2007 do sezonu 2008/2009) PZPN otrzymał będzie od Ekstraklasy S.A. 7,2% udziałów w zyskach oraz corocznie 1 mln złotych (m.in. na zarządzanie rozgrywkami niższych klas).
Orange Ekstraklasa to również nazwa ogólnodostępnego magazynu ligowego, nadawanego od 24 lipca 2005 po każdej kolejce - najczęściej w niedzielę - w TVN24 ("na żywo") i TVN (retransmisja).
Wielka reforma 2008/2009 [edytuj]
Na sezon 2008/09 planowana jest wielka reforma polskich rozgrywek ligowych na szczeblu centralnym - najwyższą klasą rozgrywkową ma pozostać Ekstraklasa, nie nazywana już I ligą, licząca 16 drużyn. Niższą klasą rozgrywek, czyli bezpośrednim zapleczem ekstraklasy ma być I liga, odpowiednik obecnej II ligi. I liga ma liczyć 18 drużyn. Niższym szczeblem (odpowiednik obecnej III ligi) ma być nazwana II ligą klasa rozgrywek, składająca się na dwie grupy regionalne po 18 drużyn (aktualnie w III lidze są 4 grupy po 16 zespołów). Najniższą klasą szczebla centralnego ma zostać III liga (odpowiednik obecnej IV ligi) - z ośmioma grupami.
Zwycięzcy polskiej I ligi [edytuj]
(Uwaga! lista nie jest równoznaczna z listą Mistrzów Polski)
Zobacz więcej w osobnym artykule: Mistrzowie Polski w piłce nożnej.
* 1927 - Wisła Kraków
* 1928 - Wisła Kraków
* 1929 - Warta Poznań
* 1930 - Cracovia
* 1931 - Garbarnia Kraków
* 1932 - Cracovia
* 1933 - Ruch Hajduki Wielkie
* 1934 - Ruch Hajduki Wielkie
* 1935 - Ruch Hajduki Wielkie
* 1936 - Ruch Hajduki Wielkie
* 1937 - Cracovia
* 1938 - Ruch Hajduki Wielkie
* 1948 - Cracovia
* 1949 - Wisła Kraków
* 1950 - Wisła Kraków
* 1951 - Wisła Kraków
* 1952 - Ruch Chorzów
* 1953 - Ruch Chorzów
* 1954 - Polonia Bytom
* 1955 - Legia Warszawa
* 1956 - Legia Warszawa
* 1957 - Górnik Zabrze
* 1958 - ŁKS Łódź
* 1959 - Górnik Zabrze
* 1960 - Ruch Chorzów
* 1961 - Górnik Zabrze
* 1962 - Polonia Bytom
* 1963 - Górnik Zabrze
* 1964 - Górnik Zabrze
* 1965 - Górnik Zabrze
* 1966 - Górnik Zabrze
* 1967 - Górnik Zabrze
* 1968 - Ruch Chorzów
* 1969 - Legia Warszawa
* 1970 - Legia Warszawa
* 1971 - Górnik Zabrze
* 1972 - Górnik Zabrze
* 1973 - Stal Mielec
* 1974 - Ruch Chorzów
* 1975 - Ruch Chorzów
* 1976 - Stal Mielec
* 1977 - Śląsk Wrocław
* 1978 - Wisła Kraków
* 1979 - Ruch Chorzów
* 1980 - Szombierki Bytom
* 1981 - Widzew Łódź
* 1982 - Widzew Łódź
* 1983 - Lech Poznań
* 1984 - Lech Poznań
* 1985 - Górnik Zabrze
* 1986 - Górnik Zabrze
* 1987 - Górnik Zabrze
* 1988 - Górnik Zabrze
* 1989 - Ruch Chorzów
* 1990 - Lech Poznań
* 1991 - Zagłębie Lubin
* 1992 - Lech Poznań
* 1993 - Legia Warszawa
* 1994 - Legia Warszawa
* 1995 - Legia Warszawa
* 1996 - Widzew Łódź
* 1997 - Widzew Łódź
* 1998 - ŁKS Łódź
* 1999 - Wisła Kraków
* 2000 - Polonia Warszawa
* 2001 - Wisła Kraków
* 2002 - Legia Warszawa
* 2003 - Wisła Kraków
* 2004 - Wisła Kraków
* 2005 - Wisła Kraków
* 2006 - Legia Warszawa
* 2007 - Zagłębie Lubin
* 2008 -
Liga według miast [edytuj]
Liczba pierwszoligowych klubów z poszczególnych miast.
7 klubów Kraków Cracovia, Garbarnia, Hutnik, Jutrzenka, Podgórze, Wawel, Wisła
5 klubów Łódź Klub Turystów, ŁKS, ŁTS-G, Union-Touring, Widzew
4 kluby Lwów Czarni, Hasmonea, Lechia, Pogoń
4 kluby Warszawa Gwardia, Legia, Polonia, Warszawianka
3 kluby Katowice 1.FC, Dąb, GKS
3 kluby Poznań Lech, Olimpia, Warta
2 kluby Bytom Polonia, Szombierki,
2 kluby Chorzów AKS, Ruch
2 kluby Gdynia Arka, Bałtyk
2 kluby Szczecin Arkonia, Pogoń
Prezesi Ligi [edytuj]
Lp. Prezes Ligi Kadencja
od do
1. Roman Górecki 1 marca 1927 styczeń 1929
2. Ignacy Izdebski styczeń 1929 16 stycznia 1933
3. Zygmunt Żołędziowski 16 stycznia 1933 17 stycznia 1936
4. Juliusz Geib 17 stycznia 1936 30 sierpnia 1936
5. Michał Jaroszyński 30 sierpnia 1936 wiosna 1938
6. Karol Stefan Rudolf wiosna 1938 17 września 1939
7. Tadeusz Dręgiewicz 10 sierpnia 1946 18 sierpnia 1946
- Liga zlikwidowana 18 sierpnia 1946 22 lutego 1947
- wiceprezesi PZPN d/s Ligi 22 lutego 1947 14 czerwca 2005
8. Michał Tomczak 14 czerwca 2005 29 listopada 2005
9. Andrzej Rusko 29 listopada 2005 dziś
Najwyższe transfery [edytuj]
Najwyższe transfery z ligi polskiej [edytuj]
Imię i nazwisko zawodnika Wysokość transferu Czas transferu Klub sprzedający Klub kupujący
Polska Łukasz Fabiański 4 700 000 USD maj 2007 * Legia Warszawa Arsenal F.C.
Polska Jakub Błaszczykowski 4 400 000 USD styczeń 2007 * Wisła Kraków Borussia Dortmund
Polska Maciej Żurawski 4 200 000 USD maj 2005 * Wisła Kraków Celtic F.C.
Polska Dawid Janczyk 3 700 000 USD lipiec 2007 Legia Warszawa CSKA Moskwa
Polska Artur Boruc 3 200 000 USD lipiec 2005 Legia Warszawa Celtic F.C.
Nigeria Polska Emmanuel Olisadebe 3 000 000 USD styczeń 2001 Polonia Warszawa Panathinaikos AO
Polska Radosław Matusiak 2 450 000 USD styczeń 2007 BOT GKS Bełchatów US Palermo
Polska Sebastian Mila 2 050 000 USD styczeń 2005 Dyskobolia Grodzisk Wlkp. Austria Wiedeń
Polska Damian Gorawski 1 900 000 USD styczeń 2005 Wisła Kraków FK Moskwa
Polska Jacek Ziober 1 850 000 USD czerwiec 1990 ŁKS Łódź Montpellier HSC
Polska Zbigniew Boniek 1 840 000 USD maj 1982 * Widzew Łódź Juventus Turyn
Nigeria Kenneth Zeigbo 1 800 000 USD czerwiec 1998 Legia Warszawa SSC Venezia
Polska Wojciech Kowalczyk 1 750 000 USD wrzesień 1994 Legia Warszawa Real Betis
Najwyższe transfery do ligi polskiej [edytuj]
W zestawieniu nie ujęto transferów dokonywanych przed 1989, bowiem - z obawy przed niepokojami społecznymi - faktyczne ich kwoty nigdy nie zostały publicznie ujawnione (oficjalnie podawano jedynie "wersję dla mediów", która niejednokrotnie znacznie odbiegała od rzeczywistych wartości pieniężnych).
Najbardziej spektakularne transakcje czasów Polski Ludowej miały miejsce w latach 80. i ścisły związek ze zmianami prawnymi wprowadzonymi przez piłkarską centralę. Od 4 grudnia 1981 obowiązywał bowiem jej nowy statut, w którym po raz pierwszy zawarto zapisy precyzyjnie regulujące wszelkie kwestie transferów (zwłaszcza krajowych) - dzięki czemu słowo to przestało mieć wydźwięk pejoratywny, a same transakcje stały się jawne (przynajmniej teoretycznie). W lipcu 1983 Dariusz Dziekanowski przeszedł z Gwardii Warszawa do Widzewa Łódź za 21 000 000 ówczesnych złotych, a dwa lata później do Legii Warszawa za 60 000 000 złotych. Z uwagi na galopującą w Polsce od 1981 inflację kwoty te są jednak jak najbardziej porównywalne. W tym samym 1985 za 40 000 000 złotych Zagłębie Sosnowiec sprzedało Górnikowi Zabrze Jana Urbana, a w 1988 Śląsk Wrocław uzyskał za Andrzeja Rudego od GKS Katowice 50 000 000 złotych (choć nieoficjalnie mówiło się o kwocie cztery razy wyższej).
Imię i nazwisko zawodnika Wysokość transferu Czas transferu Klub sprzedający Klub kupujący
Polska Maciej Żurawski 4 000 000 PLN lipiec 1999 * Lech Poznań Wisła Kraków
Serbia Miroslav Radović 3 150 000 PLN lipiec 2006 Partizan Belgrad Legia Warszawa
Czechy Tomáš Jirsák 2 800 000 PLN lipiec 2007 FK Teplice Wisła Kraków
Polska Grzegorz Kaliciak 2 400 000 PLN czerwiec 1997 Sint-Truidense VV Wisła Kraków
Polska Kamil Kosowski 2 400 000 PLN czerwiec 1999 Górnik Zabrze Wisła Kraków
Polska Tomasz Łapiński 2 400 000 PLN styczeń 2000 Widzew Łódź Legia Warszawa
Polska Marcin Burkhardt 2 400 000 PLN kwiecień 2006 Amica Wronki Legia Warszawa
Polska Bartłomiej Grzelak 2 350 000 PLN grudzień 2006 Widzew Łódź Legia Warszawa
Polska Arkadiusz Głowacki 2 300 000 PLN czerwiec 1999 Lech Poznań Wisła Kraków
Polska Cezary Kucharski 2 050 000 PLN czerwiec 1995 FC Aarau Legia Warszawa
Polska Marek Zieńczuk 2 000 000 PLN czerwiec 2004 Amica Wronki Wisła Kraków
Macedonia Filip Ivanovski 1 500 000 PLN styczeń 2007 Makedonija Ğorče Petrov Dyskobolia Grodzisk Wlkp.
* * – miesiąc podpisania umowy (nie zawsze tożsamy z miesiącem faktycznego przejścia do nowego klubu)
Tabela wszech czasów [edytuj]
lok ↓ klub ↓ S ↓ M ↓ pkt ↓ B+ ↓ B- ↓ Z ↓ Z3 ↓ R ↓ P ↓
1. Legia Warszawa* 70 1864 2460 3107 2043 880 210 487 496
2. Wisła Kraków* 67 1729 2174 2855 2083 774 194 435 519
3. Ruch Chorzów* 67 1742 2004 2731 2235 725 76 474 542
4. Górnik Zabrze* 51 1444 1830 2253 1539 645 108 413 386
5. ŁKS Łódź* 62 1630 1672 2155 2234 576 70 451 602
6. Lech Poznań* 46 1282 1424 1691 1587 475 108 362 444
7. Widzew Łódź* 30 918 1188 1242 1042 384 138 285 249
8. Pogoń Szczecin 39 1128 1123 1295 1540 364 84 311 453
9. GKS Katowice 30 894 1030 1023 977 321 87 286 287
10. Ślask Wrocław 29 864 891 958 1037 306 31 244 314
11. Zagłębie Sosnowiec* 34 920 873 1112 1192 311 - 255 354
12. Zagłębie Lubin* 20 624 774 779 718 230 127 186 207
13. Polonia Bytom* 31 772 754 989 974 257 - 243 271
14. Polonia Warszawa 26 650 748 981 1098 244 120 140 266
15. Stal Mielec 25 738 726 834 844 247 8 227 263
16. Cracovia Kraków* 29 656 698 1038 985 259 36 144 253
17. Szombierki Bytom 25 702 645 875 999 235 - 180 287
18. Gwardia Warszawa 23 572 539 682 764 195 - 149 228
19. Odra Opole 22 564 523 645 740 182 - 159 223
20. Amica Wronki 11 332 498 452 370 135 135 93 104
21. Odra Wodzisław* 11 328 441 409 438 122 122 75 131
22. Warta Poznań 18 410 423 841 733 177 - 69 164
23. Dyskobolia Grodzisk* 9 264 381 368 333 106 106 63 95
24. Lechia Gdańsk 16 376 320 366 525 109 - 101 166
25. Garbarnia Kraków 15 315 306 561 561 121 - 64 130
26. Wisła Płock 9 270 306 290 400 82 74 68 120
27. Pogoń Lwów 13 273 304 537 437 130 - 44 99
28. Stomil Olsztyn 8 254 296 255 339 76 69 75 103
29. Zawisza Bydgoszcz 12 356 292 368 540 104 - 80 172
30. Olimpia Poznań 9 290 265 313 380 79 5 101 108
31. Stal Rzeszów 11 290 255 297 377 79 - 97 114
32. Hutnik Kraków 7 234 254 299 284 75 23 31 78
33. Warszawianka 13 271 227 427 612 90 - 47 134
34. Arka Gdynia 9 270 260 267 330 83 14 80 107
35. Motor Lublin 9 274 220 259 372 70 - 92 112
36. GKS Bełchatów* 5 158 208 195 209 58 58 34 66
37. Wyzwolenie Chorzów 10 192 196 336 307 80 - 36 76
38. Bałtyk Gdynia 7 210 186 184 247 64 - 61 85
39. ROW Rybnik 7 198 165 165 233 50 - 65 83
40. Górnik Wałbrzych 6 182 157 194 246 53 - 56 73
41. Rymer Niedobrzyce 9 188 155 238 344 58 - 39 91
42. Zagłębie Wałbrzych 6 160 142 131 166 50 - 42 68
43. Czarni Lwów 7 164 141 265 326 56 - 29 79
44. Raków Częstochowa 4 136 136 120 186 36 27 37 63
45. Sokół Pniewy 4 136 130 128 190 36 16 42 58
46. Polonia Bydgoszcz 7 156 129 186 296 47 - 35 74
47. Górnik Łęczna 4 112 128 105 169 34 34 26 52
48. Ruch Radzionków 3 90 109 105 135 30 30 19 41
49. Stal Stalowa Wola 4 132 103 113 173 32 - 44 56
50. Korona Kielce* 2 60 94 87 67 26 26 16 18
51. 1. FC Katowice 3 78 88 164 143 39 - 10 29
52. GKS Tychy 3 90 86 105 113 28 - 30 32
53. Jagiellonia Białystok* 4 124 80 93 188 25 - 37 62
54. Klub Turystów Łódź 4 90 76 149 212 32 - 12 46
55. KSZO Ostrowiec Św. 3 92 71 73 147 18 18 17 57
56. Siarka Tarnobrzeg 3 102 65 88 169 19 3 24 59
57. Arkonia Szczecin 4 88 64 100 166 20 - 24 44
58. Śląsk Świętochłowce 3 66 45 84 166 16 - 7 40
59. Unia Racibórz 2 52 38 77 126 14 - 10 28
60. Hasmonea Lwów 2 54 38 98 149 14 - 10 30
61. Wawel Kraków 2 32 37 50 36 13 - 11 8
62. Iglopool Dębica 2 64 37 43 121 9 - 19 36
63. Strzelec Siedlce 3 64 36 84 169 14 - 8 12
64. Szczakowianka 1 30 32 40 54 8 8 8 14
65. RKS Radomsko 1 28 31 23 34 7 7 10 11
66. TKS Toruń 2 54 30 84 185 13 - 4 37
67. Podgórze kraków 2 42 27 56 103 11 - 5 26
68. Radomiak Radom 1 30 25 29 32 8 - 9 13
69. Górnik Polkowice 1 26 23 17 37 6 - 5 15
70. Tarnovia Tarnów 1 26 22 42 48 10 - 2 14
71. Świt Nowy Dwór Maz. 1 26 22 21 42 5 5 7 14
72. GKS Jastrzębie 1 30 19 24 43 8 - 8 14
73. KS Dąb Katowice 2 36 14 29 97 7 - 0 13
74. ŁTSG Łódź 1 22 12 25 67 3 - 6 13
75. Śmigły Wilno 1 18 11 29 50 5 - 1 12
76. Jutrzenka Kraków 1 26 11 41 82 3 - 5 18
77. Lechia Lwów 1 22 11 23 66 5 - 1 16
W tabeli kolejno: S - liczba sezonów w ekstraklasie, M - liczba meczów w ekstraklasie, PKT - liczba zdobytych punktów w ekstraklasie, B+ - liczba bramek strzelonych w ekstraklasie, B- - liczba bramek straconych w ekstraklasie, Z - liczba zwycięstw w ekstraklasie, Z3 - liczba zwycięstw trzema punktami (od sezonu 1995-1996), R - liczba remisów w ekstraklasie, P - liczba porażek w ekstraklasie.
Gwiazdką zaznaczone drużyny grające w obecnym sezonie w Orange Ekstraklasie.
Stan na 01.07.2007
Liga polska w mediach [edytuj]
Prasa [edytuj]
Utworzenie na przełomie 1926 i 1927 nowoczesnej ligi pociągnęło za sobą konieczność należytego informowania społeczeństwa o wynikach rywalizacji prowadzonej w jej ramach. Co tydzień kibice musieli poznać komplet wyników danej kolejki, strzelców bramek, aktualną tabelę i szereg innych mniej lub bardziej istotnych informacji jej dotyczących.
Najpowszechniejszą wówczas formę przekazywania wiadomości stanowiły relacje prasowe. Jednym z prekursorów fachowego dokumentowania wydarzeń piłkarskich w Polsce był Stanisław Mielech - autor słynnej "listy ligowych strzelców", wzoru dla kilku pokoleń rodzimych dziennikarzy. Początkowo kompletne raporty meczowe pojawiały się wyłącznie w gazetach sportowych (głównie Przeglądzie Sportowym). Z czasem liga zaistniała również w innych tytułach.
Radio [edytuj]
Dodatkowo - niemal od samego początku istnienia LPN - jej propagowaniu pomagało raczkujące polskie radio, będące rówieśnikiem krajowej ligi. Już 22 września 1929 krakowska rozgłośnia Polskiego Radia przeprowadziła pierwszą w historii transmisję ze spotkania ligowego, gdy ze Stadionu Wisły bezpośrednio relacjonowano wielkie derby miasta (gospodarze pokonali Cracovię 5:1, a 3 gole zdobył Henryk Reyman).
Z czasem zasięg oddziaływania stacji radiowych stał się na tyle duży, że przez lata stanowiły one główne źródło informacji dla kibiców, zwłaszcza tej natychmiastowej ("newsów"). Po wojnie do radiowej klasyki przeszły takie audycje, jak Kronika Sportowa, czy Studio S-13. Audycje tego ostatniego od kilkudziesięciu lat stanowią idealną okazję do doskonalenia techniki - od nagrań na płytach po przekazy satelitarne - ciesząc się do dzisiaj ogromną popularnością wśród wielu pokoleń sympatyków polskiej ekstraklasy.
Telewizja [edytuj]
Transmisje [edytuj]
Jednak chyba największy przełom w prezentowaniu ligowej rywalizacji związany jest z pojawieniem się relacji telewizyjnych. Mecze piłkarskiej ligi polskiej na antenie telewizyjnej zaczęto prezentować od końca lat 50. - początkowo były to retransmisje, z czasem rozpoczęto również relacje bezpośrednie (tzw. "na żywo"). Premierę stanowiło - rozegrane 7 kwietnia 1957 - spotkanie Gwardii Warszawa z Górnikiem Radlin (1:0, po trafieniu Zbigniewa Szarzyńskiego). Do 1990 przeprowadzane one były wyłącznie w telewizji publicznej, zaś na początku lat 90. w lokalnych stacjach warszawskich rozpoczęto prezentowanie spotkań Legii, rozgrywanych na Stadionie Wojska Polskiego.
Krokiem milowym w historii mariażu ligi z telewizją była - podjęta jesienią 1994 - decyzja o wejściu na polski rynek medialny francuskiej grupy Canal+. Premierową transmisję z meczu rodzimej ekstraklasy przeprowadziła ona 1 kwietnia 1995 (Legia Warszawa - GKS Katowice 1:0), wyznaczając od tego momentu nową jakość w tej dziedzinie. Wcześniej bowiem prawa telewizyjne do ligi nie były unormowane, co implikowało całkowitą dowolność w jej prezentowaniu. Objawiało się to przede wszystkim brakiem jednolitego schematu transmisji i sposobu ich realizowania, a co za tym idzie - poziomu. Władzie Canal+ Polska powzięły próbę regulacji w tym zakresie, przekonując do swego pomysłu ich faktycznego dysponenta, czyli PZPN. W czerwcu 1995 podpisali oni z TVP, Go&Gol i UEFA 3-letnią umowę na transmisje ze spotkań rodzimej ekstraklasy, a w lipcu 1998 zrobili następny krok - nabywając prawa do ligi na wyłączność. W marcu 1999 Canal+ odstąpił część z nich TVP (na okres do czerwca 2000), jednak w międzyczasie z umowy wyłamały się Legia Warszawa oraz Wisła Kraków, które prawa do spotkań rozgrywanych przez nie w roli gospodarza przekazały odpowiednio: Wizji TV i TVN. W czerwcu 2000 z inicjatywy Zbigniewa Bońka doszło do podpisania - między PZPN, a Canal+ - umowy na wyłączne prawa do wszelkich kwestii medialnych związanych z polską Ekstraklasą i II ligą (transmisje, retransmisje, magazyn ligowy, skróty w serwisach informacyjnych). Została ona zawarta na okres 5 lat (od początku sezonu 2000/2001 do zakończenia sezonu 2004/2005), a jej wartość wynosiła 100 000 000 USD - dlatego zwykło się ją nazywać "kontraktem stulecia". Po upływie terminu jej ważności - w czerwcu 2005 - kolejny przetarg został podzielony na kilka części (prawa do transmisji i retransmisji z meczów w TV, prawa do magazynów ligowych w TV, prawa do skrótów w serwisach informacyjnych, prawa do ligi dla stacji radiowych), a jego głównym zwycięzcą ponownie został Canal+, który musiał jednak "ligowym tortem" podzielić się z TVN (magazyn ligowy).
Do tej pory ligę polską relacjonowano więc na antenach kilkunastu rodzimych stacji telewizyjnych. Prawa do jej pokazywania posiadały już bowiem:
* Telewizja Polska (prezentująca ją na antenach: TVP 1, TVP 2, TVP 3 i TV Polonia);
* Canal+ Polska (prezentująca ją na antenach: Canal+, Canal+ Sport, Canal+ Sport 2);
* Wizja TV (prezentująca w sezonie 1999/2000 na antenie Wizji Sport wszystkie mecze Legii w Warszawie);
* Grupa ITI (prezentująca w sezonie 1999/2000 na antenie TVN wszystkie mecze Wisły w Krakowie);
Magazyny ligowe [edytuj]
Pierwszym w historii cyklicznym i profesjonalnym programem, w całości poświęconym polskiej lidze był 30-minutowy Magazyn Piłkarski "Gol" - autorstwa Jacka Laskowskiego - prezentowany na antenie TVP 2. Jego premierowy odcinek wyemitowano po 18 kolejce sezonu 1994/1995 (początek rundy wiosennej) - 7 marca 1995 (w pierwszych latach - we wtorki, później - w poniedziałki). Formuła programu zmieniała się kilkakrotnie (wraz z kolejnymi seriami edycyjnymi), a z przerwami nadawano go do 2002, jednak - na skutek utraty przez Telewizję Polską S.A. wszelkich praw do pokazywania ligi - z sezonu na sezon obniżała się jego jakość. Kolejnym magazynem którym był głównie poświęconym polskiej lidze w TVP 2 był Tylko Futbol w sezonie 2002/2003. Wcześniej spotkania rodzimej ekstraklasy pokazywano kompleksowo w kilkunastominutowym poniedziałkowym programie Liga Polska, składającym się wyłącznie z następujących po sobie reportaży meczowych (bez studia i prowadzącego).
25 lipca 1998 - po inauguracyjnej kolejce sezonu 1998/1999 - na antenie Canal+ wystartował 90-minutowy magazyn Liga+, emitowany regularnie po każdej ligowej turze do dziś (po "kolejkach weekendowych" - w soboty, po "kolejkach w środku tygodnia" - we środy), którego uzupełnienie stanowi niedzielny magazyn Liga+ Ekstra (nadawany od 26 lipca 1998).
24 lipca 2005 - po inauguracyjnej kolejce sezonu 2005/2006 - Grupa ITI rozpoczęła na antenach TVN, TVN24 i TVN Turbo nadawanie magazynu ligowego (najpierw pod nazwą Magazyn Idea Ekstraklasa, a od 18 września 2005 - Magazyn Orange Ekstraklasa).
źródło Wikipedia.pl
|
|
